با وجود اين قلعه با عظمت تكاب در سال ۶۲۴ ميلادي به واسطه حمله ارتش روم و شكست سپاهانيان خسرو دوم (پرويز) مورد غارت وتخريب و بي حرمتي واقع و از اعتبار آن كاسته شد و ديگر هرگز رونق پيشين را نيافت تا اين كه در دوره ايلخانان مغول، آباقاخان با انجام تعميرات وسيع و احداث بناهاي جديد به روي شالوده بناهاي ساساني از اين مكان به عنوان تفرجگاه و شكارگاه خود استفاده كرد و بعد از ايلخانان مغول اين مكان به صورت شهرك كم اهميتي با مشاغل متنوع تا قرن ۱۱ هـ.ق به حيات خود ادامه داد.
در آن زمان هنوز بخشي از بناهاي دوران ساساني وجود داشت و با وجود تخريب زياد آن چنان در خور توجه بودند که مالکان جديد اين سرزمين تاسيسات خود را در موارد بسياري کاملا منطبق بر معماري پيشين ساختند.
در اين دوره در اصلي در جنوب تخت بود و فرد پس از گذشتن از دو ميان سراي، که احتمالا محل زين کردن اسب ها بوده به ايوان جنوب درياچه که به عنوان سرسراي ورودي استفاده مي شد، مي رسيد. هر دو سوي ايوان جنوبي متصل به رواق هاي ساده اي بود. در غرب درياچه در پشت رواق ها رديفي از اتاق هاي عريض قرار داشتند که نخستين آنها يک بناي چهار ايواني بود؛ يک ميان سراي چهرگوش شکل که در هر سمت آن يک ايوان و در گوشه هايش اتاق هاي جانبي قرار داشته است. چهار ايواني که موثر از معماري سلجوقي است شکل کلي بناهاي ساخته شده در آن دوران بر روي تخت است.
ديوارهاي چهارايواني روي تخت، بيشتر به گچ کاري و کاشي کاري مزين بوده و کف آنها سنگفرش شده است. جالب ترين بناي غرب درياچه، بنايي 12 گوش با سقفي گنبدي شکل است که تنها راه ورودي آن سمت جنوب و از داخل يک راهرو بوده است. اين بنا احتمالا حرم سراي ايلخان مسيحي بوده که از طريق رواق ها به ايوان غربي راه داشته است. ايوان غربي ايلخاني در گوشه ي شمال غربي درياچه بر روي ايوان غربي ساساني بنا شده است، اما اين بار بسيار مرتفع تر با سه تاق بر بالاي هم.
اين مکان محل سکونت ايلخان بوده است. در دو طرف ايوان مکان هايي جهت نشستن ايلخان تعبيه شده که در آن قسمت ها کاشي هاي زرين فام با نقش اژدها و سيمرغ در رنگ هاي آبي و فيروزه اي ديده مي شود.
در پشت ايوان تالار پهني با سقفي از چوب بوده که از راه درهاي کناري مي توان به دو اتاق هشت گوش وارد شد. اتاق هشت گوش شمالي با کاشي کف پوش شده و در دور تا دور ديوارهاي اتاق، نشيمن گاه هايي قرار داشته است. نشيمن گاه ها با کاشي تزيين و در بالاي آنها گچ بري هايي منقوش، قرار داشته و احتمالا اتاق نشيمن ايلخان بوده است.
در اتاق هشت گوش جنوبي، با استفاده از ديوارها و درهاي داخلي اتاق هاي کوچکي ساخته که احتمالا اتاق خواب بودند. تزيينات اين اتاق بسيار پرمعنا و حتا در گچ کاري ها از اشعار فارسي استفاده شده است.
سمت جنوبي ايوان پلکان مارپيچي بوده که با استفاده از آن به طبقه ي دوم کاخ مي رفتند. طبقه ي دوم از دو سمت به سوي درياچه باز مي شده و محل مطلوب بادخيزي را براي نشستن عرضه مي کرده است. در پشت بناهاي غرب درياچه، به صورتي کاملا مجزا يک بناي چهارگوش با سقفي گنبدي از چوب قرار داشته که مورد استفاده اين بنا معلوم نيست.
از بناهاي شمال درياچه در دوران ساساني تنها اتاق آتشگاه باقي مانده اما با اين وجود مي توان گفت که معماري بناهاي اين قسمت زير تاثير بسيار معماري ساساني بوده است. اتاق آتشگاه در اين زمان با استفاده از تاق هاي بر روي هم تبديل به بنايي دو طبقه شده، که طبقه ي بالايي آن احتمالا تالار رسمي بارعام بوده و پلکان اصلي آن در محور ايوان قرار گرفته بوده است.
فضاي داخل ايوان متصل به تالار بارعام با استفاده از سقفي چوبين، هم سطح با سقف طبقه ي نخست قرار گرفته و از اتاق پشت آن، محل دلباز بلندي مشرف بر درياچه ايجاد شده است. به دو طرف ايوان رواق هايي متصل بوده و پشت رواق هاي شرقي بنايي به همان شکل بناهاي روي تخت وجود دارد.
درشرق ايوان شمالي يک آرامگاه مربوط به پيش از ايلخان قرار دارد. به جز تاسيسات گفته شده در شمال شرقي آتشکده، کارگاه هاي پخت سفال قرار داشتند که قسمت اعظم کاشي هاي استفاده شده در بناها و ظروف سفالي بدون لعاب را توليد مي کردند. در کارگاه ها انواع مختلف اجاق و کوره وجود داشته يک نوع خاص کوره که نمونه هايي از آن در اين جا به دست آمده کوره اي است که بين مخزن آتش و مخزن پخت آن دريچه معمول براي انتقال حرارت وجود نداشته بلکه حرارت از مخزن آتش به وسيله پنج دهانه ي تاقدار به کانال دايره شکلي هدايت مي شده و از آنجا به مخزن پخت جريان مي يافته. بدين ترتيب سفالينه هاي نقاشي شده با دود تماس پيدا نمي کردند. در مخزن پخت با استفاده از استوانه هايي از گل رس طبقاتي براي چيدن ظروف آماده براي پخت ايجاد شده است.
پس از مرگ آباقاخان، بناهاى کاخ شکار مجموعه تخريب و بلافاصله در اواخر همان دوره در اطراف دروازه ي شمالى تخت سليمان شهرکى با بناهاى عام المنفعه هم چون بازار، مسجد، حمام، کارگاه هاى صنعتى و حتا تعدادى منازل مسکونى و در قسمت بيرونى نيز قبرستان ساکنان شهرک مذکور شکل گرفت. پس از صفويه اين مکان خالي از سکنه مي شود و اهالي بومي که اطلاعي از تاريخ آن نداشتند به تصور آن که اين شکوه و جلال تنها مي تواند متعلق به حضرت سليمان باشد نام تخت سليمان را بر روي آن نهادند و خود را موظف به حفاظت و مراقبت از اين جايگاه مقدس کردند.سکونت گاه موبدان:
در بخش شرقي بناهاي شمال درياچه، مجموعه اي قرار دارد که به احتمال زياد همان کاخ افسانه اي پادشاه است که ابودلف به زيبايي آن را توصيف کرده است. از کنار تاق نماهاي کنار درياچه مي توان وارد تالارهاي ستون دار کاخ شد، نخست تالار ستون هاي چهارگوش است. در بخش انتهايي اين تالار اجاق هايي بوده و پس از آنها ديواري که آن سويش تالار ستون دار ديگري با ستون هاي گرد قرار داشته است، در بخش غربي اين تالار سه محراب آتش و در بخش شرقي آن آب روها و حوضچه هايي جهت به جاي آوردن ايين هايي خاص قرار داشته است.
اين تالار از طريق چند سرسرا به اتاق چليپا مانندي با سقف گنبدي وصل مي شود که در واقع پرستش گاه شاه بوده و در وسط آن آتشدان و محراب آتش قرار داشته است. به جز قسمت هاي ذکر شده، اين مجموعه داراي يک سالن غذاخوري، آشپزخانه، ميان سراي و سرويس هايي بوده است. از طريق دري کوچک مي توان وارد دالان متصل به آتشکده ي اصلي يا آتشکده مغان شد. در اين مجموعه با ورودي اي به شکل تاق نصرت، مي توان به خارج حصار داخلي يعني ايوان غربي متصل شد.
ايوان غربي يا ايوان خسرو که امروزه به عنوان شاخص و نماد اين مجموعه تلقي مي شود، ايوان بلند و شکوه مندي است که معماري ساساني آن از سنگ حجاري شده و سقف آن از خشت است. اتاق هاي جانبي درازي داشته و محل جلوس پادشاه بوده است. جالب آن که بقاياي از دهکده اي هخامنشي بر روي تخت در زير بقاياي کاخ به دست آمده است.
ارسال نظر برای این مطلب
اطلاعات کاربری
سرودهاي زرتشتلینک دوستان
آرشیو
پیوندهای روزانه
آمار سایت